Bài chắn – một cái tên không mấy quen thuộc với nhiều bạn trẻ hiện nay. Bài chắn là một trong những loại bài rất được người Việt Nam yêu thích và phổ biến đối với những người đam mê cờ bạc. Tuy nhiên vẫn không ít người chưa biết đến loại bài này hoặc mới vừa nghe nói đến nhưng không biết cách chơi. Trên thực tế, cách chơi chắn tương đối đơn giản, không quá khó. Để hiểu rõ hơn luật chơi và cách chơi đánh bài chắn chi tiết nhất, mời bạn đọc cùng theo dõi thông tin hướng dẫn chơi chắn qua bài viết bên dưới đây!
Bài chắn là gì? Tìm hiểu đôi nét về bài chắn
Dựa vào nguồn gốc của Tổ Tôm, một hình thức đánh chắn được tạo ra, bao gồm hai phiên bản khác nhau được xếp theo số lượng người tham gia. Đặc biệt, loại bài chắn thứ nhất gồm 4 người chơi (gọi là bài chắn bí tứ), nó cũng là loại bà chắn phổ biến nhất. Loại bài chắn thứ hai bao gồm 5 người chơi (gọi là bài chắn bí ngũ).
Khác với game Tổ Tôm, khi mọi người sử dụng hết 120 thẻ thì trong trò chơi tổ tôm thì bài chắn chỉ sử dụng khoảng 100 thẻ, 20 thẻ còn lại được giản lược bao gồm: Nhất sách, Nhất vạn, Nhất văn, Lão và thang. Tất nhiên thẻ được nhận dạng bằng hình ảnh và từ ngữ, hãy nhớ thẻ bằng cách nhìn vào các chữ tượng hình ở mặt trước của thẻ hoặc dựa trên các từ ở đầu mỗi lá. Nhị, Tam, Tứ, Ngũ, Lục, Thất, Bát, Chi là các chữ cái ở phía bên phải. Vạn, Văn, Sách là những chữ ở phía bên trái.
Tôi có một mẹo để ghi nhớ các chữ trong bài chắn như sau, nó thường được truyền miệng qua một câu ngắn gọn như thế này: “vạn vuông, văn chéo, sách loằng ngoằng”. Vì vậy các lá bài vạn thường có ký tự vuông, văn có ký tự gạch chéo viết thường, sách có ký tự hơi loằng ngoằng.
Bộ bài chắn như thế nào?
Bài chắn là một trong những trò chơi dân gian sử dụng bộ bài chắn 120 lá. Trong đó các quân bài chia làm nhiều loại khác nhau lần lượt là: Nhị, Tam, Tứ, Ngũ, Lục, Thất, Bát, Cửu, Chi Chi. Ngoài lá Chi chi không được phân chất, các lá còn lại trong bộ bài phân ra làm 3 chất gồm: Vạn, Văn, Sách.
Quy định về số người chơi trong luật chơi Chắn nhiều nhất là 4 người và ít nhất là 2 người. Tại đây bạn có thể tham khảo luật chơi, điều khoản cụ thể và hướng dẫn chơi game dưới đây.
Các thuật ngữ thường dùng trong cách chơi chắn
- Chắn: 2 lá bài có cùng số và cùng màu
- Cạ: chỉ 2 lá bài có cùng số nhưng lại khác màu.
- Què: là chỉ các lá bài lẻ không nằm ở trong chắn hoặc cạ.
- Chì: Bạn được quyền ưu tiên bốc bài và được quyết định ăn hay bỏ cửa dưới.
- Ăn: Nếu bạn có một lá bài trùng với lá bài bên dưới thì bạn được phép ăn lá bài bên dưới. Cách ăn: Lấy thẻ từ dưới chiếu đặt trước mặt, sau đó lật ngửa thẻ trên tay đặt lên thẻ vừa nhận.
- Chiếu (Chíu): Nếu bạn đang cầm 3 lá bài giống hệt nhau và dưới chiếu xuất hiện 1 lá bài trùng với 3 quân đó thì bạn được quyền ăn quân bài đó mà bất kể quân đó do ai Bốc hay Đánh, dù quân đó đang nằm ở cửa khác hoặc từ người khác đánh ra.
- Trả cửa: Nếu bạn chiếu lá bài ở cửa của người khác, bạn cần phải trả cửa đó bằng cách đánh 1 lá bài xuống để thế chỗ cho quân bài bạn vừa chiếu, sau đó thì chơi như bình thường.
- Ù: đây là mục tiêu của trò chơi này. Ù là thuật ngữ để nói đến trường hợp người chơi có 19 quân tương ứng với 1 quân mới được rút ra từ nọc thành 10 bộ (Chắn hoặc Cạ), trong đó bắt buộc phải có tối thiểu 6 Chắn (1 Chíu tương đương với 2 Chắn).
- Ù đè: đây là trường hợp 2 người chơi đang cùng chờ Ù 1 quân. Người được ưu tiên Ù là người ngồi vị trí ở gần cửa bài được rút lên nhất (phải tính theo ngược chiều kim đồng hồ).
Hướng dẫn cách chơi chắn chi tiết nhất cho người mới
Mặc dù khá dễ hiểu đối với nhiều người nhưng đối với những người mới chơi thì cách chơi chắn cần được học một cách bài bản. Hướng dẫn cách đánh chặn dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về luật chơi, cách chơi an toàn, cách tính các lỗi phạt cơ bản khi chơi chắn.
1. Số người tham gia khi chơi bài chắn
Về cơ bản, như đã thảo luận ở phần đầu, chắc chắn có hai chế độ chơi, dựa trên số lượng người chơi tham gia vào trò chơi đầu tiên. Loại chắn bí tứ là phổ biến nhất, vì vậy số lượng người chơi trong kết giới thông thường sẽ bao gồm 4 người.
Trong đó tổng số quân bài sẽ chia cho mỗi người chơi, mỗi người được chia 19 quân bài, số quân bài còn lại khi chia sẽ được đặt ở chính giữa (center) của bộ bài hay còn gọi là Nọc.
2. Hướng dẫn cách chia bài chắn
Chính xác hơn là trong bài ăn chắn, các quân bài sẽ được chia thành 5 phần, sau khi chia bài phần còn lại khoảng 5 quân bài. Người chơi lấy 5 thẻ lẻ này kết hợp với bất kỳ phần nào của thẻ để tạo thành Nọc. Các kết hợp thẻ có thể là tùy ý hoặc người chiến thắng trong trò chơi trước là người gộp. Sau đó, 1 lá bài từ trong bài Nọc sẽ được rút ngẫu nhiên, lật quân bài lên vào 1 phần bất kỳ của 4 phần bài còn lại và tạo thành một phần của bài cái.
Sau đó, những người chơi phải rút bài để xác định ai là người chơi đầu tiên và người nào được bài. Cụ thể, có bốn người chơi tương ứng với các vị trí 1, 2, 3 và 4, được sắp xếp theo thứ tự từ trái sang phải, đảm bảo rằng người chơi 2 và người chơi 4 ngồi theo đường chéo. Người chơi số 2 rút một thẻ thất vạn, đếm từ B sẽ là 1, đến D sẽ là 7.
Như vậy, tay bài thuộc về D. Mỗi người chơi còn lại sẽ nhận được các thẻ xung quanh phần bài cái. Phía bên phải của bài cái được chia cho người chơi số 1 (tức là người chơi ở bên phải của người được phần bài cái là người chơi số 4), tiếp theo được chia cho người chơi số 2, và bài bên trái được chia đến người chơi số 3.
Cũng giống như các hình thức chơi bài khác, cách sắp xếp các lá bài trong chắn phải tạo thành nên các dạng bài bao gồm các loại: ba đầu, chắn, cạ, què. Trong đó, hai quân bài trùng nhau được gọi là chắn, ba quân bài khác chất cùng số là ba đầu, hai quân bài khác chất cùng số là cạ, và những quân lẻ không thể kết hợp được với nhau gọi là què.
3. Hướng dẫn cách chơi chắn/đánh chắn chi tiết nhất
Nếu theo vòng tay phải, mỗi người khi trong lượt của họ có thể thực hiện: Đánh, Bốc Nọc, Ăn, Dưới, Chíu, Trả Cửa, Ù.
- Đánh: Lấy 1 lá bài trong bài của mình và đánh ngửa xuống chiếu bên tay phải.
Nơi ở giữa hai người chơi cạnh nhau được gọi là Cửa. Cửa bên phải của một người chơi gọi là cửa chì của người đó, cửa bên trái được gọi là cửa trên, bên phải được gọi là cửa dưới. (Vậy cửa trên của 1 người cũng có nghĩa là cửa chì của người bên trái) - Bốc Nọc: nghĩa là rút 1 lá bài trong Nọc và đặt ngửa vào cửa chì.
- Ăn: Nếu lá bài dưới chiếu kết với 1 lá nào đó trên tay thành chắn hay cạ thì có thể ăn. Nhặt quân dưới chiếu đặt ngửa vào bàn rồi rút quân trên tay đặt ngửa lên trên lá bài vừa nhận được. Khi một người vừa bốc, thì người đó có quyền ăn quân vừa mới bốc đó. Nếu bạn không có ý định ăn thì hô “dưới”, khi đó, người bên phải bạn sẽ được quyền ăn. (Nếu người đó cũng không ăn thì họ có thể bốc để ăn quân chính họ vừa bốc (hay lại có thể dưới).
- Chíu: đây là cách ăn đặc biệt: Mình có 3 quân bài trùng nhau, dưới chiếu lại có 1 lá nữa cũng giống y chang như vậy thì có thể ăn quân dưới chiếu dù lá đó được bất kỳ ai Bốc, hay Đánh. (Bạn phải lưu ý điểm này, nếu bạn muốn ăn thì chỉ được quyền ăn lá mình vừa bốc hoặc lá người cửa trên vừa dưới, đồng thời phải tới lượt mình thì mới có quyền được ăn. Nhưng chiu có thể bị rút ra bởi bất kỳ ai bốc hoặc đánh, và thậm chí không cần phải đến lượt của họ)
- Trả Cửa: khi bạn bốc 1 lá bài lên hoặc bạn đánh vào cửa của người chơi bất kỳ, dù chưa đến lượt mình, mình cũng có thể chíu trước khi người cùng bàn chơi ăn (chíu ưu tiên hơn ăn). Sau đó mình phải trả cửa : Đánh 1 quân thế vào chỗ quân mình vừa chíu để ván chơi được diễn ra như bình thường.
- Ù: Mục tiêu của trò chơi chính là ù – đó là khi 19 quân của mình (gồm cả những quân ăn được) kết với 1 quân vừa bốc từ nọc (bất kỳ ai bốc) thành 10 bộ (chắn hoặc cạ), trong đó có tối thiểu 6 chắn (chíu được cho là 2 chắn).
Luật chơi bài chắn như thế nào?
Đối với cách chơi chắn, bạn tuyệt đối không được vi phạm các luật bài sau nếu hông muốn bị phạt đền (nếu vi phạm sẽ bị phạt như trong mục tính điểm):
– Trái vỉ: Khi bạn ăn cạ, phải lấy lá ăn được dưới chiếu bỏ vào lòng, rồi lấy á bài ăn trên tay đặt lên trên lá bài ăn được. Nếu lại làm ngược lại: Đặt lá bài ăn được lên trên lá bài ăn thì là trái vỉ (A. Ràng buộc với bài trên tay)
– Ăn treo tranh: Có nghĩa là ăn được thành chắn nhưng lại trở thành ăn cạ. Ví dụ như: bạn cầm trên tay cửu vạn, cửu văn, bạn ăn cửu vạn nhưng bạn lại hạ cửu văn xuống chiếu thành cạ (cửu văn, cửu vạn) (đáng nhẽ phải hạ chắn cửu vạn). Chíu được tuy nhiên lại ăn thường. Ví dụ: bạn có 3 quân cửu vạn, bốc được cửu vạn, đáng nhẽ bạn phải chíu thì lại chỉ hạ 1 lá bài cửu vạn xuống để ăn thường
– Ăn chọn cạ: Lấy 1 lá bài trong cạ sẵn có để ăn cạ. Vd: Có cạ (cửu vạn, cửu văn), lấy cửu vạn ăn cửu sách. Lưu ý như sau: trong trường hợp có 1 cửu vạn và 2, hoặc 4 cửu văn không gọi là “có cạ” cửu vạn, văn (Vì cửu văn đã nằm trong chắn trước đó rồi, cửu vạn là quân bài lẻ). Khi đó bạn vẫn được quyền lấy cửu vạn ăn cửu sách.
– Ăn cạ chuyển chờ: Lấy 1 lá bài chờ ù để ăn cạ. Ví dụ: bạn đã có >= 5 chắn, chỉ què cửu vạn, và bạn không có ba đầu. Lấy cửu vạn ăn cửu văn. Chú ý: Nếu bạn đang chờ ù ba đầu cửu, lại lấy cửu vạn ăn cửu văn thì có nghĩa là bạn đã phạm lỗi treo tranh (hoặc nếu cửu văn là quân bốc từ nọc ra bạn phạm lỗi bỏ ù).
– Có chắn cấu cạ: Lấy 1 lá bài trong chắn sẵn có để ăn cạ. Ví dụ: Có chắn cửu vạn, không có cửu văn, lấy cửu vạn ăn cửu văn (B. Ràng buộc với những lá bài đã bỏ không ăn)
– Bỏ chắn ăn chắn: có nghĩa là trước đã bỏ không ăn chắn này, giờ bạn lại đòi ăn
– Bỏ chắn ăn cạ: Lấy 1 lá bài – mà trước đó đã bỏ ăn chắn – để ăn cạ
– Bỏ cạ ăn cạ: Có nghĩa la lấy 1 lá bài mà trước đó đã bỏ ăn cạ để ăn cạ.
– Bỏ chắn đánh chắn: Bỏ không ăn 1 lá sau lại đánh đúng lá đó. Vd: Trước đã bỏ không ăn cửu vạn, nếu sau đó lại:
- Lấy cửu vạn ăn cửu vạn => lỗi 6
- Lấy cửu vạn ăn cửu văn => lỗi 7
- Lấy cửu văn ăn cửu sách => lỗi 8
- Đánh cửu vạn đi => lỗi 9 (Chú ý: Được lấy cửu văn/ sách để ăn chắn – tức được bỏ cạ ăn chắn). (C. Ràng buộc với những quân đã đánh).
– Đánh cạ ăn cạ: Đã đánh cả 1 cạ (2 quân) đi thì bạn không có quyền ăn bất kỳ cạ nào nữa. Ví dụ: nếu đã đánh cạ (cửu vạn, văn), sau lại ăn cạ (tam văn, tam sách).
– Xé cạ ăn cạ: có nghĩa là bạn đã đánh 1 lá bài, sau không được dùng lá hàng đó để ăn cạ. Ví dụ: bạn đã đánh cửu vạn, sau đó thì lại lấy cửu văn ăn cửu sách. Đánh 1 quân rồi sau lại ăn đúng quân đó.
– Đánh đôi chắn đi. Ví dụ: Đánh cửu vạn, sau lại đánh tiếp 1 lá cửu vạn nữa (Ràng buộc với những lá bài đã ăn).
– Ăn 1 con rồi sau đó đánh đúng con đó: Có nghĩa là ăn cạ rồi lại ăn chắn cùng hàng. Ví dụ: Bạn đã lấy cửu văn ăn cửu vạn, sau đó bạn lại ăn chắn cửu (bất kỳ cửu gì).
– Đánh cạ khi đã ăn cạ. Ví dụ: đã đánh cả tam văn, tam sách đi (đánh cạ), sau đó lại lấy cửu vạn ăn cửu sách (ăn cạ)
– Ăn cạ đánh con cùng hàng. Ví dụ như: bạn đã lấy cửu vạn, ăn cửu văn, sau đó lại đánh cửu sách đi.
Các lỗi phạt trong cách chơi chắn
Trong cách chơi chắn cũng như một số loại bài khác sẽ có các lỗi phạt khi người chơi vi phạm. Những lỗi phạt này bao gồm:
- Thứ nhất, là lỗi ăn treo tranh: đây là hành động ăn cạ trong khi ăn thành chắn.
- Thứ hai, hành động ăn thường trong khi chíu được.
- Thứ ba, là lỗi lấy lá bài chọn cạ: rút một lá trong hàng cạ sẵn để thực hiện hành động ăn cạ.
- Thứ tư, lỗi ăn cạ nhờ quân chờ: Hành động rút một quân chờ ù để thực hiện hành động ăn cạ.
- Thứ năm, là lỗi ăn cạ nhờ lá chắn: Hành động rút một lá chắn có sẵn ra để thực hiện hành động ăn cạ.
Cước sắc trong chắn là như thế nào?
Trong quá trình đánh chắn bí tứ, có những trường hợp được ăn thêm tiền, hay còn gọi là cước. Vậy cước sắc trong chắn sẽ được tính như thế nào? Cùng theo dõi chi tiết như sau:
- Bài ù cũng không có gì đặc biệt, không cần xướng và có thể hạ lá bài xuống (Xuông).
- Ván trước đã treo tranh hoặc ù, ván sau cũng ú (Thông).
- Ù tại cửa chì của mình (Chì).
- Ù khi tròn bài, chỉ đúng với người được cái (Thiên ù).
- Ù khi chưa qua cửa chì (Địa ù).
- Trên bài có chi chi, bát sách, cửu vạn (Lèo).
- Trong bài có ba bộ tam bao gồm: Thất văn, tam sách, tam vạn (Tôm).
- Khi tất cả bài ù đều là quân đen (Bạch định).
- Khi bài đủ mười chắn (Thập thành).
- Khi bài có đúng 3 quân đỏ (Tám đỏ).
- Có sẵn bốn quân giống nhau khi lên bài (Thiên khai).
- Khi bài có bốn con chi đỏ (Kính tứ chí).
- Khi cây ù là chính cây ăn bòn (Ù bòn).
- Có một chắn trong bài ù được hạ xuống thì ăn thành hai chắn tương tự (Ăn bòn).
- Bài ù có chíu (Có chíu).
- Khi cây chíu cũng là ù (Chíu ù).
- Bạch thủ chi: bài ù cây chi chi bạch thủ.
- Cây ù chì bạch thủ quân nhị vạn là khi ăn một chắn ngũ vạn trên chiếu (hoa rơi cửa phật). Bạn sẽ không được quyền xướng thêm cược bạch thủ và cước chì nếu đã xướng cước này.
- Giống cước Hoa rơi cửa phật nhưng khác ở chỗ bằng bát vạn (Cá lội sân đình).
- Trên tay cầm cây bài ù có chắn tứ vạn (xe), chắn ngũ vạn (nhà lầu), chì bạch thủ nhị vạn (hoa đào) thì được gọi bằng cái tên khác là cước “Nhà lầu xe hơi hoa rơi cửa phật.”
- Trên tay cầm cây ù có chì bạch thủ bát vạn (cá), chắn ngũ sách (thuyền), chắn chi chi (ngư ông) thì gọi là “cước Ngư ông bắt cá”.
- Có ù chì bạch thủ bát cá, ngũ thuyền dưới chiếu (Cá vọt mạn thuyền).
- Có chì bạch thủ nhị (hoa đào) và lục vạn (cầm cuốc) có thể được gọi là cước cuốc đất trồng hoa.
Trên đây là hướng dẫn chi tiết về bài chắn và cách chơi chắn cùng các thông tin liên quan dành cho những người mới bắt đầu bộ môn này. Nếu bạn chưa biết gì về chắn và muốn tìm hiểu về bộ môn này có lẽ cũng hơi khó khăn để bạn có thể hiểu hết về bài chắn. Tôi hy vọng bài viết sẽ giúp các bạn có được những trải nghiệm thú vị với bài chắn và đạt được thành tựu trong loại bài này.
